Badania przed wejściem do Jaskini Kroczyckiej
Niedawno zakończył się pierwszy etap tegorocznych prac archeologicznych prowadzonych przed Jaskinią Kroczycką. Wykopaliska prowadzone były na przełomie sierpnia i września bieżącego roku przez archeologów z Instytutu Archeologii Uniwersytetu Jagiellońskiego pod kierunkiem mgr Tomasza Wagnera.
Jaskinia Kroczycka została odkryta w początkach 1936 roku podczas prac związanych z poszukiwaniem szpatu. W jej wnętrzu odkryto szczątki około 40 osób, pozostałości palenisk oraz zabytki w postaci ceramiki i żaren. Materiały te datowane są na późny okres rzymski/okres wędrówek ludów (IV – połowa V wieku po Chrystusie) i wiąże się je z kulturą przeworską. Niezwłocznie po otrzymaniu zawiadomienia o jej odkryciu na miejscu zjawiła się grupa studentów archeologii UJ pod kierownictwem mgr Jana Fitzke, która zabezpieczyła znajdujące się we wnętrzu jaskini zabytki oraz odzyskała te, które zostały wyniesione przez miejscową ludność. Na cześć zmarłego kilka miesięcy wcześniej archeologa krakowskiego jaskinia zyskała nazwę Jaskini Żurowskiego (nazwa ta zaniknęła po wojnie). W latach kolejnych, aż do dnia dzisiejszego wielokrotnie wzmiankowano o ciągłym występowaniu w jej wnętrzu ludzkich kości. Rozbudzone nadzieje na odkrywanie skarbów wśród odwiedzających ją turystów spowodowały bezmyślne zniszczenie i wielokrotne przekopanie jej wnętrza oraz niszczenie i wynoszenie z wnętrza ludzkich kości.{jcomments on}
Pierwsze wykopaliska weryfikacyjne przed wejściem do jaskini przeprowadził Krzysztof Cyrek w 1993 roku. Wykazały one istnienie w tym miejscu trzech horyzontów osadniczych. Pierwszy z nich datowany jest na schyłkowy paleolit i wiąże się z osadnictwem kultury magdaleńskiej. Kolejne fazy osadnictwa związane są z osadnictwem holoceńskim. Pierwszy z nich to liczny zestaw fragmentów ceramiki kultury łużyckiej z okresu halsztackiego, a kolejny to zestaw ceramiki, 3 przęślików, okucie pasa i paciorek kultury przeworskiej z późnego okresu rzymskiego – wędrówek ludów.
W toku tegorocznych prac założono wykop również przed wejściem do jaskini, dowiązując się do dawnego wykopu z 1993 roku. Udało się potwierdzić istnienie w tym miejscu trzech poziomów osadniczych kultury magdaleńskiej, łużyckiej oraz przeworskiej. Natrafiono także na fragmenty ceramiki, które być może wiązać należy z neolitem (młodszą epoką kamienia). Ważnym odkryciem było także zarejestrowanie obiektu osadowego w którym oprócz ceramiki znaleziono aż 3 przęśliki (i 2 kolejne w bliskiej odległości od niego) oraz paciorek bursztynowy. Z sedymentów wykopu pobrano także próbki do datowań radiowęglowych i termoluminescencyjnych, które pozwolą określić chronologię tych nawarstwień. Ogółem w bieżącym roku znaleziono ponad 420 zabytków, głównie fragmentów ceramiki oraz drobnych zabytków krzemiennych. Odkrycie tak dużego zestawu zabytków z małego wykopu było możliwe dzięki przesiewaniu na sitach całości wydobytej ziemi. Planuje się kontynuację badań przed jaskinią oraz podjęcie badań wykopaliskowych w jej wnętrzu dlatego zwracamy szczególną uwagę i apelujemy aby stanowisko to otoczyć szczególną opieką, tym bardziej, że nadal znajdują się tam kości ludzkie.
Interpretacja występowania kości ludzkich we wnętrzu jaskini jest do tej pory nie do końca jasna. Najczęściej przyjmowana jest nagła śmierć grupy z powodu nieszczęśliwego wypadku lub poniesiona z rąk nieprzyjaznych najeźdźców (wymienia się tu najczęściej Hunów) podczas zamętu okresu wędrówek ludów. Poglądy mówiące o tym, jakoby jaskinia służyła za cmentarz dla ofiar epidemii wrzucanych przez komin (powstał on jednak sztucznie dopiero w II połowie XX wieku!) lub ofiarach sekty żydowskiej, itd. można włożyć między bajki. Stanowisko to jednak posiada niebagatelne znaczenie dla nauki i stanowi szansę na lepsze zrozumienie przemian osadniczych na ziemiach polskich na przełomie starożytności i średniowiecza.
