| Nietoperzowa |
plan |
| Długość [m] | 326 |
| Deniwelacja [m] | 23 |
| Lokalizacja | Jerzmanowice (Gmina Jerzmanowice-Przeginia), Dolina Będkowska, masyw Długiej Skały |
| Stopień trudności | Jaskinia udostępniona do komercyjnego ruchu turystycznego. |
Opis dojścia
Z trasy Olkusz – Kraków schodzimy w miejscu, gdzie znajduje się reklama jaskini. Jest to na wschodnim krańcu wsi Jerzmanowice. Sama jaskinia znajduje się w górnej części Doliny Będkowskiej (około 1 km od drogi krajowej nr 94). Jaskinia jest oświetlona i bezpieczna. Możliwy dojazd z Krakowa autobusem MPK nr 210 do przystanku na żądanie "Czajowice", następnie około 10 minut DK 94 do wspomnianej wyżej reklamy.Dojazd możliwy także busem relacji Olkusz-Kraków, kursującymi co ok. 8 minut.
Opis jaskini
Wielki ostrołukowy otwór wejściowy położony na wysokości 447 m n.p.m., prowadzi do korytarzy i komór o łącznej długości 376 m. Jaskinia zdumiewa nie tylko wielkościa - można w niej podziwiać piękne nacieki stalaktytowe tworzące kształty warkoczy i wodospadów, niestety osmolone łuczywem przez nieostrożnych turystów.
W jej korytarzach znaleziono ślady człowieka sprzed 70000 lat (środkowy paleolit), zęby i kości zwierząt plejstoceńskich oraz ślady palenisk i narzędzi z okresu kamienia łupanego. Niektóre z tych znalezisk dały nawet nazwę specyficznej formacji - "kulturze jerzmanowickiej" istniejącej około 38000 lat temu.
W głębszych partiach jaskini zamieszkują nietoperze, od których wzięła się nazwa jaskini. W 1998 roku w komorach jaskini kręcono sekwencję filmu "Ogniem i mieczem" - scenę porwania Heleny w Czarcim Jarze.
Jaskinia znajduje się na terenie prywatnej działki Zygmunta Ferdka (Jerzmanowice, Kolonia I Wschodnia nr bud, 79), który jest organizatorem zwiedzania tel. (012) 3895-395 lub (032) 2922-831, (032)2029-675). Grota jest oświetlona elektrycznie. Długość trasy wynosi 306 m, a czas zwiedzania około 40 minut. Zwiedzając jaskinie można zobaczyć ekspozycję znalezionych w niej kości zwierząt plejstocenu i holocenu, wyrobów krzemiennych neolitu, ceramiki kultur: lendzielskiej, trzcinieckiej, łużyckiej i wczesnego średniowiecza, kości nietoperzy i tzw. perły jaskiniowe. Do dyspozycji turystów jest również mała gastronomia, handel detaliczny wydawnictwami i pamiątkami, pole namiotowe i możliwość organizacji pikników. Oprócz wymienionych jest jeszcze wiele innych jaskiń, którymi usiane są zbocza ostańców wapiennych. Ich liczba jest nieznana.
Pierwsze poszukiwania przeprowadził tu w roku 1871 hrabia Jan Zawisza, właściciel Doliny Ojcowskiej, znajdując liczne zabytki archeologiczne i kości zwierzęce. W czasie gospodarczej eksploatacji namuliska nadzór archeologiczny sprawował F. Romer, który zebrane zabytki przekazał do muzeum wrocławskiego. W roku 1918, gdy pierwszym prywatnym właścicielem był Antoni Ferdek, przewodnik po Ojcowie, badania w pobliżu wejścia jaskini przeprowadził Leon Kozłowski.
Systematyczne i metodyczne badania archeologiczne zostały podjęte po drugiej wojnie światowej i przeprowadzone przez Waldemara Chmielewskiego w latach 1956-1963. Z punktu widzenia archeologicznego Jaskinia Nietoperzowa znana jest przede wszystkim jako stanowisko górnopaleolityczne datowane na 38000 lat temu, będące obozowiskiem łowców niedźwiedzia jaskiniowego. Łowcy jerzmanowiccy, będący przedstawicielami grup ludzkich określanych już mianem Homo sapiens (człowiek myślący), byli twórcami odkrytych tu m.in. krzemiennych grotów i oszczepów reprezentujących tak zwaną kulturę jerzmanowicką.
