Opis dojścia

Jaskinia Mąciwody znajduje się we wsi Klucze k. Olkusza. Otwór jaskini zlokalizowany jest na terenie prywatnej posesji, przy ulicy Poległych, niedaleko widocznych ostańców wapiennych. Otwór to pionowa studnia, zlokalizowana w studni gospodarczej.

Opis jaskini

Jedyne wejście do jaskini znajduje się w studni gospodarczej, do której trzeba zjechać 19 m do zwierciadła wody na normalnym poziomie.
W trakcie sprawdzania poziomu zwierciadła wód w okolicznych studniach na początku sierpnia 1997 roku, po bardzo obfitych, lipcowych, opadach deszczu stwierdzono, że poziom wody w jaskini podniósł się o 3 m, do wysokości -15 m i zjazd do dolnych partii jest praktycznie niemożliwy.
Zjeżdżając pełne 19 m ląduje się na dolnym poziomie, na którym znajduje się krótki i ciasny korytarzyk na szczelinie o przebiegu NW-SE. Od południowej strony kończy się on w syfonie, od północy kończy się w bardzo ciasnej szczelinie o przebiegu NE-SW. Główna część jaskini znajduje się na poziomie górnym. Aby się do niego dostać należy się wspiąć z poziomu -19 m około 4 metry w górę do szczeliny o przebiegu NW-SE. Dno szczeliny to zaklinowane głazy. W głąb jaskini dostajemy się przez ciasny przełaz, wychodząc w bardzo obszernej szczelinie o wysokości około 10 m i upadzie na SW. Szczelina w dolnej części dosyć szeroka, zwęża się i zamyka pod stropem. W jej północnym, ślepym krańcu widać drobne korzenie przebijające się do wnętrza.
Do dalszych partii prowadzi korytarz o kierunku W-E, pionowych ścianach, i z zaklinowanymi głazami. Korytarz ten wprowadza do najobszerniejszej części jaskini - do Sali Chwieja. Jest to wielka komora rozwinięta na szczelinie o upadzie ku zachodowi. Wysokość szczeliny sięga kilkunastu metrów. Ma ona rozciągłość S-N, czyli prostopadłą do korytarza wejściowego. Dno szczeliny wznosi się stromo w kierunku południowym. Na południowym końcu znajdują się wejścia do dwóch krótkich i ciasnych korytarzyków biegnących w kierunku wschodnim.
Szczelina, na której powstała Sala Chwieja kontynuuje się w kierunku północnym kończąc się w części zwanej Syfonem Piaskowym. Szczelina jest w tym miejscu znacznie węższa i ma pionowe ściany. W końcowej części na dnie leży gruba warstwa dobrze przemytego piasku świadcząca o tym, że był tu (lub okresowo jeszcze zdarza się) aktywny przepływ wody nanoszący z powierzchni duże ilości piasku.
Jaskinia powstała w wapieniach skalistych górnej jury, jest wyjątkowo ciekawym obiektem ze względu na sposób wykształcenia. Wszystkie korytarze to mniej lub bardziej rozwarte szczeliny skalne, w których właściwie w ogóle nie widać form morfologicznych powstających pod wpływem przepływającej wody. Cała jaskinia jest obiektem pseudokrasowym.
W wielu częściach jaskini na ścianach szczelin występują kalcytowe polewy, które miejscami odpadają. Ich grubość dochodzi do kilku centymetrów. Na polewach gdzieniegdzie pojawiają się niewielkie stalagmity. W niektórych częściach korytarzy można znaleźć bardzo drobne nacieki grzybkowe. Mimo bliskości powierzchni terenu nigdzie nie znaleziono śladów występowania mleka wapiennego. We wstępnej partii jaskini na dnie leży duża ilość kamieni i głazów. W Sali Chwieja i korytarzykach końcowych namulisko jest piaszczysto-ilaste a w okolicach Syfonu Piaskowego dno jest wyścielone grubą warstwą dobrze przemytego, średnioziarnistego piasku.
Do tej pory w jaskini nie prowadzono obserwacji klimatycznych, lecz jej duża długość i głębokość oraz stosunkowo niewielki otwór wejściowy sprawia, że panuje w niej klimat statyczny. We wnętrzu nie wyczuwa się przewiewu. Przeprowadzone do tej pory obserwacje wskazują, że mimo bliskości powierzchni, nie istnieje inne połączenie z powierzchnią, oprócz wejścia przez studnię. Otwór studni jest zamykany dość szczelnie przylegającą klapą, co dodatkowo zmniejsza szybkość wymiany powietrza. W związku z powyższym wchodząc do jaskini należy pamiętać o tym, że we wnętrzu może zalegać zbyt duża ilość dwutlenku węgla, stwarzającego zagrożenie dla życia odwiedzających.
Nigdzie nie zauważono skapującej lub spływającej po ścianach wody. Po otwarciu klapy zamykającej studnię, rozproszone światło sięga do dna, czyli do poziomu wody. Pozostała część jaskini jest całkowicie ciemna.
W studni zlotowej, w niektórych miejscach, pojawia się niewielka ilość glonów. Poza tym w jaskini zaobserwowano jedynie korzenie roślin przebijające się do pierwszej szczeliny górnego poziomu. Nie spotkano nigdzie dość pospolitych w innych jaskiniach pleśni.
Na początku sierpnia 1997 r. po otwarciu klapy przykrywającej studnię z wnętrza zaczęła wylatywać ogromna ilość muchówek. W sierpniu 1998 roku zaobserwowano tylko pojedyncze muchówki przy otworze, a w głębi jaskini nie było żadnych przedstawicieli fauny. Do tej pory nie było wzmianek na temat przebywających w jaskini nietoperzy. Nie znaleziono również nietoperzowego guana, co może świadczyć o tym, że do jaskini nie ma innego dostępu jak tylko przez wykutą studnię.
Ze względu na sposób wykształcenia (tektoniczny charakter i szeroko rozwarte szczeliny) jaskinia przedstawia sobą bardzo ciekawy obiekt. Jednocześnie ze względu na aktywny przepływ wody (co jest rzadkim zjawiskiem na Wyżynie Krakowsko-Wieluńskiej) jaskinia jest niezwykle cennym obiektem speleologicznym.

Historia eksploracji

Bibliografia

Państwowy Instytut Geologiczny - Portal "Jaskinie Polski"

Oficjalna Polska Strona Taternictwa Jaskiniowego przy KTJ PZA - Epimenides

Autorzy opracowania (opisy, historia)

Adam Polonius