Opis dojścia

Otwór jaskini położony jest na południowym stoku Góry Zborów. W środkowej części tego stoku, znajduje się odlesione zbocze, ograniczone od zachodu Skalną Grupą za Wielkim Kanionem, od wschodu charakterystyczną skałką z sosną na szczycie. W górnej części Skalnej Grupy za Wielkim Kanionem znajduje się Schronisko Skośne. Jego duży otwór długości 23.5 m przy wysokości do 4 m, widoczny z drogi asfaltowej Kroczyce – Żarki,  może być pomocny podczas poszukiwania otworu Jaskini Nibyniskiej, która położona jest na tej samej wysokości. Od otworu schroniska wystarczy trawersować 50 m na wschód pod niewielką 5-cio metrową skałkę o południowej wystawie. U jej podstawy znajduje się otwór Jaskini Nibyniskiej. W okolicę otworu najłatwiej dotrzeć szlakami turystycznymi czerwonym i zielonym, które przecinają drogę Kroczyce – Żarki, 800 m na zachód od Podlesic. Szlakami idziemy ok.300 m. do miejsca gdzie znaki skręcają ku północy. Stąd  leśną, nieoznakowaną drogą  dalej idziemy na wschód, dopóki nie miniemy dolnej ostrogi Skalnej Grupy za Wielkim Kanionem. Przed nami po lewej rozciąga się odlesione zbocze. Podchodzimy nim w górę na wysokość Schroniska Skośnego. Stąd trawersujemy na wschód ścieżką wśród jałowców do otworu Nibyniskiej.

Opis jaskini

Otwór ma wymiary 170 cm szerokości i 70 cm wysokości. Opada od niego szczelinowata studzienka o długości 6 m w całości odsłonięta przez odkrywców. Pierwotnie cały profil szczeliny wypełniony był gruzem wapiennym przemieszanym z próchnicą. Osady w dolnej części szczeliny były scementowane martwicą wapienną. Od dna studzienki wejściowej szczelina opada w dół 19 m i kontynuuje się w kierunku 50 stopni. Aby zjechać na dno szczeliny, najpierw wykonujemy 8 metrowy trawers z miejscem Z II do kotwy osadzonej na prawej ścianie. Od kotwy zjeżdżamy 19 m omijając z prawej mostek skalny. Tutaj również mamy skrajnie ciasny odcinek oceniany na Z III.  Trudności nagromadzone na trawersie i podczas zjazdu sprawiają, że jaskinia dostępna jest tylko dla bardzo szczupłych i znakomicie wyszkolonych taterników jaskiniowych. Akcja ratunkowa ciężko poszkodowanej osoby w tej jaskini jest trudna do wyobrażenia, o ile nie niemożliwa. Ściana przewieszona szczeliny pokryta jest w dużym stopniu mlekiem wapiennym o miąższości do 10 cm, ścianę połogą pokrywa polewa naciekowa. Spąg w linii zjazdu jest pokryty gruzem wapiennym. W kierunku SW szczelina po kilkunastu metrach staje się niedostępna. Jaskinia kontynuuje się w kierunku E. Kierujemy się do wąskiego przełazu z przepiękną szatą naciekową, z kolumną, stalaktytami i stalagmitami sięgającymi średnicy 50 cm. Za przełazem, można trawersować w górę do korytarzyka, który po kilku metrach doprowadza do głównego ciągu, bądź zejść 5 m niżej studzienką między blokami skalnymi na najniższe piętro jaskini, rozciągające się na długości 22 m. Również tutaj spotykamy urozmaiconą szatę naciekową. W najniższym punkcie szczeliny zmierzono głębokość 30 metrów. Jaskinia rozwinięta jest w wapieniach skalistych kimerydu (poźna górna jura) na klasycznej szczelinie odprężeniowej. Podobnym obiektem, ale otwartym ku górze prawie na całej długości jest Wielki Kanion, rozwinięty na równoległym pęknięciu. Już jesienią 2010 roku w jaskini spotkaliśmy jeden okaz nietoperza. Studnia wejściowa jest naturalną pułapką  małych zwierząt. Wiosną 2010 wydobyliśmy na powierzchnię pięć młodych, żywych węży.
 

Historia eksploracji

Jaskinia Nibyniska została odkryta w wyniku poszukiwań jaskini Niskiej opisanej przez K. Kowalskiego w Jaskiniach Polski Tom I  poz. Inwentarza 439. Mimo usilnych starań w latach 70 i 80 ubiegłego wieku nie udało się nam jej odnaleźć. Także w wydanym staraniem PTPNoZu inwentarzu Jaskinie Wyżyny Częstochowskiej T.III Jaskinia Niska ujęta jest jako obiekt nieodnaleziony J.Cz.III  06.01 Ex. Czynne zabiegi ochrony krajobrazu rozpoczęte w 2007 roku i odlesienie Góry Zborów skłoniły nas do wznowienia poszukiwań na terenie rezerwatu przyrody. Przy odkryciu decydujący był udział Wiktora Vorreitera, który przy pomocy metody radiestezyjnej wskazał precyzyjnie miejsce, w którym należy podjąć eksplorację. Odsłonięte zostało wejście do zupełnie nowej jaskini. Potwierdza to też przekaz górników szpatu, którzy przyznawali, że przy poszukiwaniach kalcytu kierowali się wskazaniami różdżkarzy, a także występowaniem charakterystycznej biocenozy. Zespół eksploracyjny tworzyli Roman Baryła, Karol Gładysz, Krzysztof Mazik, Wojciech Mazik, Wiktor Vorreiter oraz Damian Graniczny i Marcin Wilczek. Pierwsze przejście jaskini  miało miejsce 2.V.2010 w zespole Roman Baryła, Karol Gładysz i Wojciech Mazik.       

                                      

Autorzy opracowania (opisy, historia)

Krzysztof Mazik przy współpracy Karola Gładysza i Wojciecha Mazika.


Bibliografia

Krzysztof Mazik – Wiktor Vorreiter 1943 – 2013 wspomnienie. Tygodnik Gwarek  12.II.2013
Kwartalnik "Jaskinie", nr 70