Schronisko w Górze Birów Północne | PDF, plan |
Długość [m] | 75 |
Deniwelacja [m] | 12 (+12) |
Lokalizacja | Podzamcze (Gmina Ogrodzieniec), Góra Birów |
Stopień trudności | Jaskinia o rozwinięciu poziomym, zwiedzanie bez trudności. |
Opis dojścia
Około 1100 m na NNE od centrum Podzamcza leży zalesione wzgórze z odrestaurowanym na szczycie, średniowiecznym, drewnianym grodziskiem. Szczyt wzgórza jest zwieńczony grupą skał układających się na kształt wieńca lub korony. Jest to Góra Birów. Opisywane schronisko leży w murze skalnym na północnym zboczu góry. Obiekt posiada 4 otwory: zachodni, środkowy górny, środkowy dolny i wschodni. Pomiędzy otworem zachodnim a środkowym górnym znajduje się skalna brama z otworami na przestrzał.
Opis jaskini
Od otworu wschodniego do środkowego dolnego biegnie dość obszerny korytarz, który dalej do otworu środkowego górnego, wspina się po skalnym progu i głazach kilka metrów w górę. Nad otworem środkowym górnym jest zlokalizowany wysoki, częściowo otwarty komin, w którym schronisko osiąga swój najwyższy punkt. Na zachód od otworu środkowego górnego znajduje się wspomniana skalna brama, którą przechodzi się poprzez próg o wysokości ok. 1,5 m. Po przejściu bramy stajemy przed otworem zachodnim. Ponad otworem środkowym dolnym leży dość szeroka, trudno dostępna półka, a pod nią wąski korytarzyk biegnący do wnętrza równolegle do głównego wejścia. Na wprost wejścia środkowego dolnego (na ścianie południowej), na wysokości wspomnianej półki znajduje się górne piętro schroniska w postaci ciasnego korytarzyka biegnącego na południe. Do korytarzyka można się dostać po stromej pochylni od zachodniej strony głównego korytarza. Otwór zachodni prowadzi do dość wysokiego lecz krótkiego korytarza zakończonego ślepą, ciasną szczeliną, prostopadłą do głównego korytarza. Ta część schroniska pierwotnie była opisywana jako osobne schronisko (jaskinia).
Całość opisywanego obiektu nosi bardzo wyraźne ślady przepływów freatycznych. Jednak w późniejszych okresach swój wpływ na rozwój schroniska zaznaczyły również zjawiska tektoniczne oraz grawitacyjny rozpad masywu skalnego Góry Birów.
Dzięki dużej ilości dużych otworów właściwie całe wnętrze jest suche i mocno przewiewne. Jedynie w końcu korytarzyka na górnym piętrze wzrasta wilgotność a temperatura bardziej się stabilizuje. Również dzięki dużym otworom do środka dostaje się spora ilość światła i zwiedzając schronisko nie trzeba używać latarki (oprócz górnego piętra gdzie jest ciemno).
Na ścianach korytarzy zachowały dość duże ilości nacieków kalcytowych i mleka wapiennego w postaci polew. Można też się natknąć na krystaliczny kalcyt odkładający się na poziomie pierwotnego namuliska. Z form naciekowych można również spotkać nacieki grzybkowe. Obok polew naciekowych na ścianach korytarzy można również zauważyć zlityfikowane reszki pierwotnego namuliska. Na odsłoniętych fragmentach ścian widać formy korozyjno-erozyjne związane z turbulentnym przepływem wody przez kanał krasowy.
W trakcie prowadzenia prac kartograficznych w głównym korytarzu schroniska można było zauważyć duże ilości krocionogów. W wilgotnych częściach korytarzy chowały się pająki rodzaju Meta oraz nieduże ilości muchówek. Ostatnio Ratajczak i in. (2013) oznaczyli szczątki kostne suhaka (Saiga tatarica L.)
Namulisko jest gliniaste z dużą ilością kamieni i wielkich głazów. W niektórych częściach np. pod bramą skalną, dno jest skalne. K. Kowalski pisze że w kilku miejscach w namulisku wykopano doły, które były dziełem poszukiwaczy skarbów lub poszukiwaczy kalcytu. Autor ten pisze jednocześnie, że w namulisku nie ma zabytków, co w późniejszym czasie okazało się nieprawdą.
Historia eksploracji
Wobec rozległości obiektu wydaje się, że bardziej stosowne byłoby, gdyby używać określenia jaskinia zamiast określenia schronisko.
Schronisko, co potwierdziły badania jest znane i wykorzystywane od czasów prehistorycznych. W trakcie prowadzenia badań archeologicznych wszystkie schroniska w masywie Góry Birów zostały ponumerowane począwszy od Schroniska Wschodniego poprzez Schronisko Zachodnie do Północnego. W tym czasie pojawiła się nazwa Jaskinia IV, która czasami jest stosowana zamiennie w stosunku do nazwy Schronisko w Górze Birów koło Podzamcza północne. Jednak nazwa ta odnosi się tylko do głównej części schroniska bez części zachodniej (tylko część opisana przez Kowalskiego).
Bibliografia
Państwowy Instytut Geologiczny - Portal "Jaskinie Polski"