JoomlaTemplates.me by HostMonster Reviews
Szeptunów
plan, przekrój
Długość [m] 218
Deniwelacja [m] 23 (-15,5; +7,5)
Lokalizacja Rudniki (Gmina Rędziny), nieczynny kamieniołom wapienia
Stopień trudności Jaskinia o rozwinięciu poziomym, w korytarzu studnia sprowadzająca do sali z jeziorem. Partie Jabowe aktualnie niedostępne.

 

 

Opis dojścia

Do kamieniołomu prowadzą dogodne dojazdy od strony północnej. Kierujemy się na najniższy poziom wyrobiska, gdzie w południowej, kruchej ściance znajduje się obudowany na wzór kapliczki otwór jaskini. Otwór znajduje się 7 m nad dnem najniższego poziomu kamieniołomu w ściance kruchych, osypujących się, marglistych, wapieni. Dla bezpieczeństwa został on obudowany ceglaną konstrukcją. W jaskini konieczne jest użycie liny i przyrządów do wychodzenia w 8 metrowej studni nad jeziorem. Uciążliwe jest pokonanie Meandra na obejściu studni, w którym korytarz dochodzący do Sali z Jeziorem może być okresowo zalany. Aby dostać się do korytarza bocznego za jeziorem konieczna jest asekuracja przy trawersie jeziora.

 

Opis jaskini

Wejście to 2 metrowy tunel z bloków wapiennych spojonych zaprawą murarską, mający wysokość 1,7 m i półkoliste sklepienie. Obudowanie wejścia zapobiegło zasypaniu otworu przez osuwające się zbocze skarpy, który to proces spowodował zniszczenie i zasypanie fragmentu jaskini. Niedostępna jest aktualnie północno-wschodnia jej część, tzw. partie TOMAR (Partie Jabowe) o łącznej długości 48 m.

Za sztucznym wejściem znajduje się biegnący ku S i SE korytarz o wysokości 1,4 m i szerokości 1,5 m, o dnie opadającym, pokrytym drobnym gruzem wapiennym. Strop gwałtownie obniża się do około 30 cm i na odcinku 2 m korytarz jest uciążliwy do przejścia, dalej rozszerza się do 3 m, a w stropie na odcinku 7 m znajdują się 3 kotły wirowe, o wysokościach 2, 3 i 2 m. Największy z nich ma 2 m średnicy. Ściany w korytarzu są białe, z licznymi formami erozyjnymi i wypreparowanymi ze skały skamieniałościami (głównie gąbek) i licznymi krzemieniami. Odcinek z kotłami kończy się zwężeniem o szerokości 70 cm z wznoszącym się skalnym dnem, za którym znajduje się sala mająca 12 m długości, do 7 m szerokości i do 4 m wysokości. Ściany sali pod stropem białe, niżej pokryte cienką, ilastą, ciemnobrązową warstwa z licznymi napisami „uwieczniającymi” odwiedzających.

W SE części sali w dnie znajduje się owalne wejście o szerokości 70 cm do 8 metrowej studni. Studnia o częściowo przewieszonych ścianach, rozszerza się ku dołowi, na na dnie rozpoczyna się stroma pochylnia sprowadzająca nad jezioro w sali.

W sali nad studnią, obok wejścia do niej, znajduje się marmit o średnicy i głębokości 40 cm, z którego dna ciasny, poziomy, 2 metrowy korytarzyk wyprowadza oryginalnym oknem w pionowej szczelinie w partiach Meandra.

Z sali nad studnią w kierunku NW, stromo w górę odchodzi 12 metrowej długości korytarz z dużymi blokami wapiennymi w dnie, zakończony szczeliną o szerokości 10 cm, z silnym przewiewem i widocznym światłem dziennym. Poniżej szczeliny znajduje się zasypane obecnie rozszerzenie, gdzie znajdował się drugi otwór wejściowy do jaskini, ciasny, lecz drożny jeszcze w 2004 roku. W dnie korytarza poprzez ciasną szczelinę i studzienkę 5,5 m głębokości przedostać się można do korytarzy leżących niżej partii Meandra.

Partie te mające około 50 m długości, to dwa równoległe korytarze. Są one rozbudowane w pionie, mają NW-SE, a ich ściany pokrywają występujące w dużych ilościach pionowe, równoległe żebra charakterze żłobków krasowych, mające niekiedy kilka metrów długości. Są one mocno zabrudzone przez odwiedzających gdyż tędy prowadzi obejście 8 metrowej studni nad jeziorem. Partie Meandra na SE kończy studzienka 5,5 m głębokości z jeziorkiem na dnie. W wodzie widoczny jest zalany korytarz odchodzący ku południowi.

Po zejściu na dno w środkowej części korytarza w Meandrze w kierunku NE odchodzi niski,7 metrowy korytarz o szerokości do 2,5 m, doprowadzający do Sali z Jeziorem. Na dnie korytarza znajduje się brązowy, ilasty osad. Korytarz jest okresowo zalewany i wtedy jego przejście nie jest możliwe. Na ścianach widoczne są czarne warstewki znaczące poziomy stagnującej wody. Sala z jeziorem ma przebieg NW-SE, długość 13 m i maksymalną szerokość 5 m. W 2/3 długości sali znajduje się oryginalna przegroda (żyleta) o szerokości 1 m. Stąd ku NE odchodzi 8 metrowy korytarz z kontynuacją jeziora na dnie na odcinku 4 m, pod koniec biegnący stromo w górę i przechodzący w 3 metrowy komin. Jezioro w Sali ma głębokość wahającą się w zależności od stanu poziomu wód gruntowych i wynosi od 3-5 m. Z jeziora odchodzą w 3 kierunkach zalane korytarze: w kierunku NE, pod żyletę rozciąga się ciasna rura z syfonalnym przegięciem na dnie; w kierunku SE biegnie korytarzyk o kolistym przekroju, o średnicy 40 cm, dalej dzielący się na kilka odnóg; ku SW ciągnie się szczelinowy korytarz, w którym za zwężeniem widać rozszerzenie. Tam osiągnięto 4 m głębokości. Eksploracja podwodna jest tutaj znacznie utrudniona przez ciasnotę i ilasty osad na ścianach powodujący mącenie się wody.

Aktualnie niedostępne i częściowo zniszczone przez osuwanie się zbocza są partie TOMAR (Partie Jabowe) wg opisu Śliwińskiego i Zygmunta jest to: system komór i korytarzy o rozwinięciu horyzontalnym. Ich spąg pokryty jest rumoszem, odpadłym ze ścian i stropu wskutek odstrzałów eksploatacyjnych. W ścianach tkwią liczne buły krzemienne (wielkości pięści) oraz wypreparowane skamieliny gąbek, brachiopodów i belemnitów.

Jaskinia o genezie krasowej utworzona została w wapieniach marglistych z krzemieniami górnej jury (górny oksford). W jaskini występują formy erozji krasowej, wskazujące warunki jej tworzenia się: na ścianach i w stropie spotyka się kotły wirowe sięgające do 2 m średnicy, zagłębienia wirowe i korytarze o charakterze rur świadczą o freatycznych warunkach ich powstawania. Wadycznego pochodzenia są rynny denne, marmit w Sali ze Studnią oraz oryginalne żebra o charakterze żłobków krasowych na ścianach korytarzy Meandra. òebra pokrywają większość pionowych i nachylonych powierzchni ścian, równolegle, pionowo, w kilkucentymetrowych odstępach, wysokość ich grzbietów wynosi około 2 cm a długość sięga kilku metrów. Występowanie tego typu form erozyjnych w jaskiniach Wyżyny Śląsko-Krakowskiej jest rzadkością, nigdzie indziej nie występują w takich ilościach. Uwarunkowaniem ich powstania jest miękkość podłoża jakim jest marglisty wapień, w którym ściekająca swobodnie woda je żłobiła. Nacieki w jaskini występują jedynie w jednym miejscu na ścianie w Sali nad Studnią gdzie tworzy się cienka, biała polewa z zaczątkiem żeber naciekowych. Namulisko w jaskini skąpe, występuje w Sali nad Studnią, sali z jeziorem i korytarzu do niej doprowadzającym, gdzie cienka warstwa ilastego, brązowego osadu zalega na dnie i wypełnia zagłębienia w nim. Na powierzchni osadów cienka, czarna, ilasta warstewka.

Jaskinia jest wilgotna, przewiewna. W jeziorze występują wahania poziomu wody - różnica poziomów wynosi maksymalnie 2 m, w jeziorze obserwuje się powolny, stały przepływ wody.

Światło poprzez obudowane wejście sięga pierwszych metrów korytarza wstępnego.

W korytarzu wstępnym na ścianach występują zielone płaty glonów.

W najbliższym sąsiedztwie szczeliny kończącej korytarz odchodzący z Sali ze Studnią w kierunku powierzchni, na ścianach zaobserwowano motyle rusałka pawik Inachis ioi niewielkie ślimaki ze skorupami. W mocno zanieczyszczonych jeziorkach w jaskini stwierdzono występowanie skąposzczetów Oligochaeta, małżoraczków Ostracoda, ponadto w jaskini obserwowano skoczogonki Collembola, wije Myriapoda, muchówki Diptera, pajęczaki Arachnida oraz ciekawe stanowisko nietoperzy (Kur 2006).

 

Historia eksploracji

Wstępne partie jaskini odsłonięte zostały podczas eksploatacji wapienia w kamieniołomie. Dalszą eksplorację prowadzili uczniowie z Rudnik, 16 letni Z. Pindral i 8 letni J. Kozłowski, którzy 23 kwietnia 1990 roku w bocznej szczelinie zauważyli silny przewiew i po przekopaniu przejścia dotarli przez Meander do jeziora. W czerwcu 1990 r. T. Postawa i M. Gałkowski poznali niedostępne obecnie partie TOMAR, po zwiedzeniu zasypali wejście do nich. Powtórnie zostają one odkopane w październiku przez R. Fiszera ze Speleoklubu Częstochowskiego i nazwane Jabowe partie. W tym czasie członkowie SCC wykonują dokumentację kartograficzną jaskini. W dniach 14 i 17 października 1990 roku wykonano pierwsze akcje nurkowe w jeziorku w jaskini - przeprowadził je samotnie R. Woźnica z Rybnika, stwierdził on istnienie dalszych zalanych korytarzy. Do chwili obecnej wykonano wiele prób nurkowania w problemach wodnych w jeziorze i syfonie pod Meandrem, nie przyniosły one jednak spodziewanych rezultatów.

 

Bibliografia

Oficjalna Polska Strona Taternictwa Jaskiniowego przy KTJ PZA - Epimenides

Państwowy Instytut Geologiczny - Portal "Jaskinie Polski" 
 
 
Autorzy opracowania (opisy, historia)
 
Mariusz Szelerewicz, Andrzej Górny