Opis dojścia

 Do jaskini najlepiej jest dotrzeć od wsi Zrębice. Polną drogą, w stronę Sokolich Gór prowadzą szlaki czerwony, żółty i czarny. Dojeżdżamy do granicy lasu szlakiem żółtym i czarnym. Idziemy dalej na zachód leśną drogą za ww szlakami. Dochodzimy do granicy rezerwatu Sokole Góry. Otwór jaskini Maurycego zlokalizowany jest w widocznym wzniesieniu u podstawy niewielkich skałek, od strony wschodniej.

Opis jaskini

Jaskinia posiada dwa otwory. Południowy jest bardzo ciasny (o średnicy około 0,3 m), w dużym stopniu zasypany rumoszem i, praktycznie, niedostępny. Otwór północny jest znacznie obszerniejszy, w przekroju owalny. Posiada szerokość 0,8 m i wysokość 0,9 m. Wstępne partie jaskini zostały opisane w roku 1977. Wg M. Bednarka, ta część jaskini, będąca obecnie drobnymi wnękami w stropie pierwszej sali, była wtedy małym korytarzykiem, długości 18 m, zdobnym naciekami ze skamieniałego mleka wapiennego, pól ryżowych i polew. Posiadała piaszczyste namulisko, nieznanej miąższości.  

Obydwa otwory po paru metrach łączą się w jeden dość krótki korytarz, wchodzący po 4 metrach do dużej sali, pierwotnie całkowicie zasypanej piaskiem. Ta obszerna komora ma długość 6,5 m i pierwotnie, przed przekopaniem, kończyła się piaskowym syfonem. Za nim, poprzez salkę, dociera się do pierwszego z kilku korytarzy rozwiniętych na pęknięciach o azymucie 140°. Poprzez trudny zacisk (Z-I), pierwotnie zarośnięty naciekami, można przejść do głównych partii jaskini.  

Jaskinia prowadzi w kierunku zachodnim. Jest to właściwie jeden korytarz o nieregularnym przebiegu, z licznymi odgałęzieniami, na przemian zwężający się i rozszerzający, zarówno w pionie jak i w poziomie. W dalszej, położonej bliżej końca części, jaskinia skręca i rozgałęzia się. Jej korytarze układają się na dwóch kierunkach: NE-SE i NE-SW. Tworzą ze sobą labiryntową, nieregularną sieć, połączoną licznymi oknami i niewielkimi studzienkami. Jaskinia kończy się stożkiem osypiskowym wapiennego rumoszu, położonym prawdopodobnie blisko powierzchni.

Jaskinia została utworzona w wapieniach skalistych górnego oksfordu. Przebieg korytarzy jest wyraźnie uzależniony od kierunków szczelin tektonicznych NW-SE i NE-SW. Wg Bednarczyka (1987), na podstawie przeprowadzonych obserwacji w jaskini można zinterpretować następujące zdarzenia:

1/ Nieregularny przebieg i silne rozczłonkowanie korytarzy, uzależnione od kierunków spękań, oraz brak typowych wadycznych form rozwoju jaskini wskazuje, że powstała ona w warunkach powolnego, słabo ukierunkowanego przepływu wód podziemnych w strefie freatycznej. 

2/ Skład mineralny piaszczystego namuliska oraz fakt zasypania po strop wstępnej partii groty można wiązać z pobytem w pobliżu lądolodu, z którego wody roztopowe zasypywały osadami piaszczystymi wklęsły nunatak Wyżyny Częstochowskiej i namywały piasek do jaskini, aż do całkowitego zasypania otworu.

3/ W warunkach zamkniętej jaskini odbywało się wytrącanie węglanu wapnia, prawdopodobnie w jednym ciągłym okresie o sprzyjającym wytrącaniu nacieków klimacie.

Dno jaskini pokryte jest jasnożółtym piaskiem. Miąższość jego pokładów, od partii przyotworowych, które były zasypane po strop, zmniejsza się stopniowo w głąb jaskini. Miejscami piasek jest scementowany bądź pokryty przez utwory naciekowe.

W jaskini występuje bardzo bogata szata naciekowa, pokrywająca, zwłaszcza w części za zaciskiem, ściany, strop i rzadziej spąg korytarza. Niektóre nacieki, zwłaszcza stalagmity, sięgają dwóch metrów długości. W części początkowej występują nacieki ze stwardniałego mleka wapiennego oraz niewielkie stalaktyty. Dość częste są sferolityczne formy stalaktytów.

Światło dzienne sięgało około 10-ciu metrów w głąb jaskini. Po zainstalowaniu zamknięcia zasięg ten zmniejszył się do około 1 m. Woda występuje jedynie w postaci wykapek pod aktywnymi w większości stalaktytami.

Historia eksploracji

Jaskinia została odkryta, jako 3-metrowe schronisko, w dniu 2 września 1968 r. przez J. Radziejowskiego. Tydzień później członkowie Speleoklubu PTTK Częstochowa (J. Radziejowski, P. Kopeć, J. Leciński, M. Stelmach, K. Mazik i M. Bednarek) dokonali przekopu, odkrywając dalsze 15 m (Bednarek 1977). W kwietniu 1982 r. prace eksploracyjne zostały wznowione. Pod kierownictwem M. Bednarka i K. Kościeleckiego odkopano (P. Kościelecki, P. Bednarek, J. Busłowski, W. Walarowski, K. Mastalerz i in.) zasypaną piaskiem wstępną część jaskini. W dniu 23 października 1982 r. rozkuto zacisk, skutkiem czego odkryto (P. Kościelecki) pozostałe, znane aktualnie partie groty. W dniu 14 listopada 1982 r. M. Bednarek i K. Mastalerz rozkuli wejście do „Sera” w sali z oknem. W lipcu 1983 roku umieszczono w przekutym zacisku zamknięcie, wykonane społecznie przez członków Speleoklubu PTTK Częstochowa: K. Najmana i A. Cymkiewicza. W roku 1995 na zlecenie Zarządu ZJPK w Częstochowie zamknięto także wstępne partie groty. Archiwalne fotografie z eksploracji Jaskini Maurycego są w posiadaniu M. Miklasa i J. Zygmunta.

Uwagi

Jaskinia Maurycego zabezpieczona jest metalowym włazem. Opiekę nad jaskinią sprawuje Stowarzyszenie Na Rzecz Ochrony Podziemnych Zjawisk Krasowych Speleo Myszków.

Bibliografia

Państwowy Instytut Geologiczny - Portal "Jaskinie Polski"

Zdjęcia

Marek Pawełczyk